Selectief betalen: we bezondigen ons er allemaal aan

Wanneer mij dit overkomt, is het gelukkig te wijten aan slordigheid, niet zozeer aan saldotekort. Maar al staat er genoeg op de bankrekening, dan nog is de vraag wanneer je welke factuur betaalt. Soms heb je iets besteld met een betaaltermijn van dertig dagen, soms van veertien dagen. Wacht je tot de laatste dag of niet? En soms weet je dat er nog een factuur onderweg is die je snel moet voldoen, zodat er op dát moment genoeg saldo moet zijn.

Kortom: ondernemer of particulier, iedereen betaalt selectief.

Daar is niets mis mee. Volgens de wet mag je de ene schuldeiser eerder betalen dan de ander. Je mag dus een factuur van vandaag met een betaaltermijn van dertig dagen betalen op dag 1 en een factuur van vandaag met een betaaltermijn van veertien dagen op dag 14. Dat is selectief betalen en dat mag.

Alleen wanneer iemand later betaalt dan de afgesproken uiterste dag stelt de wet een sanctie: rente. En bij de zogenaamde handelsrente tikt dat aan, want dat is zo’n 8%.

Selectief betalen wordt penibel wanneer je onderneemt met bijvoorbeeld een B.V. en het slecht gaat met de zaak. Dat staat niet met zoveel woorden in de wet, maar dat hebben rechters in de loop van de tijd uitgemaakt. De kapstok is dan de onrechtmatige daad.

Rechters hanteren daarbij een harde grens. Die grens is het moment waarop is beslist om de onderneming te staken of failliet te laten gaan. Dan mogen om te beginnen alleen schuldeisers die een voorrecht hebben betaald worden. Te denken valt aan de fiscus, UWV en pensioenfonds. Direct na deze categorie komen bijvoorbeeld lonen. Binnen elke categorie van voorrecht mag alleen naar rato worden betaald als er niet genoeg geld is om iedereen te voldoen. De gewone schuldeisers komen dus als laatsten aan bod, pas als alle schuldeisers met een voorrecht volledig zijn betaald.

De ondernemer die zich hier niet aan houdt, kan persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor het nadeel wanneer de selectieve betaling hem ernstig kan worden verweten. Dat is bijvoorbeeld het geval, wanneer de bedoeling is na faillissement een doorstart te maken en een bepaalde leverancier onmisbaar is. Wanneer je als ondernemer dan die leverancier te vriend wilt houden en hem betaalt ten koste van fiscus of personeel, kan dat voor jou persoonlijk verkeerd uitpakken. Wanneer tevoren met die leverancier overleg is gepleegd, gaat die zelf ook nat.

Dat ligt anders bij reddingspogingen. Wanneer je als ondernemer je zaak overeind probeert te houden, ben je soms aangewezen op medewerking van derden. Dat kan een essentiële leverancier zijn, maar ook de accountant die jaarstukken moet maken voor een nieuwe financiering. Wanneer zij betaald worden ten koste van de fiscus of andere gewone schuldeisers, valt dat niet aan de ondernemer te verwijten, zelfs niet wanneer een paar weken later het faillissement onvermijdelijk blijkt.

In de praktijk is het soms moeilijk te bepalen wanneer je als ondernemer nog veilig selectief kunt betalen. Bij twijfel kunt u altijd bij ons terecht voor een advies.